گبه چیست

یکی از جلوه‌های اصیل فرهنگ و هنر ما ایرانی‌ها “گبه” است که نماد فرهنگی غنی، تاریخ و اصالت می‌باشد. در حال حاضر با پیشرفت علم و تکنولوژی زیراندازها تنوع بیشتری پیدا کرده‌اند اما گبه همچنان جایگاه خاص خودش را دارد.

گبه چیست

به نوعی قالی که تعداد پودهای آن بین ۳ تا ۸ و نخ خاب آن بین ۱ تا ۳ سانتی‌متر است “گبه” گفته می‌شود. این زیر انداز با طرح‌های کاملاً ذهنی بافت می‌شود. گبه نرمی و لطافت خاصی دارد و معمولاً برای مصارف شخصی استفاده می‌شود. بهترین نوع گبه از پشم‌های دست ریس است.

مدل‌ها و طرح‌های محبوب گبه

گبه تنوع زیادی دارد که از رایج‌ترین طرح‌های آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

•  طرح گل: در این طرح شما نقش گل را به زیبایی می‌بینید.
•  طرح خشتی: این طرح را اکثراً بافندگان بختیاری و فارس می‌بافند و ترکیبی از قاب‌ها و خشت‌ها مانند نقوش ستاره‌ای / خاتم کاری / طبیعت و غیر است.

•  طرح ایلاتی: در این طرح طبیعت محل زندگی عشایر به تصویر کشیده می‌شود.
•  طرح درخت: در گبه هر درختی معنا و مفهوم خاص خودش را دارد به‌عنوان‌مثال بید مجنون نماد غم و اندوه یا سرو نماد شادی است.
•  طرح خانه درهم: این طرح مفهوم عرفانی دارد. در گبه‌های این طرحی خانه‌هایی را می‌بینیم که تصویر مراحل زندگی قبل از انسان رسیدن به گوهر ذات و وجود میان آن را به تصویر می‌کشد.
•  طرح راه‌راه: طرح راه‌راه، نوارهای عمودی شکلی است که جزء ساده‌ترین طرح‌ها به شمار می‌رود.
•  طرح ساده: این طرح‌ها نشان دهنده خانه‌های ساده / محقر و زمینه‌های بی محصول روستاییان است.
• طرح چهار فصل: این طرح از المان‌های طبیعی الهام می‌گیرد.
•  طرح‌های هندسی: این طرح شامل انواع نقشه خاتم شیراز، ختایی، محرمان، جوشقانی، قابی و ستاره می‌شود.
•  طرح شیر: این طرح نماد جلال، شوکت و بزرگی است که نه تنها در ایران بلکه در اسلام هم جایگاه ویژه‌ای دارد.

از متداول‌ترین مدل‌های گبه هم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

•  گلیم شاهسون: این گلیم طرح‌های هندسی شکسته و رنگ‌های ملایمی دارد.
• گلیم هرسین: گلیم‌های این سبکی زمینه شلوغ و طرح و نقش ریزی دارند که برای دکور بسیار مناسب‌اند.

•  گلیم ترکمن: این گلیم سبک و محکم است. ویژگی متمایزکننده گلیم ترکمن با سایر گلیم‌ها در رنگ‌های متضادی است که به کار می‌برد به‌عنوان‌مثال زرد، سبز، آبی، نارنجی و قرمز را ترکیب می‌کند.
•  گلیم دستباف سوزنی: گلیم سوماک یا گلیم دستباف سوزنی توسط عشایر بافته می‌شود و مخصوص زمین‌هایی است که احتمال سر خوردن یا جمع شدن فرش روی آن‌ها زیاد است.
•  گلیم قشقایی: این گلیم رنگ‌های شاد / تند و طرح‌های هندسی دارد که حس و حال خوبی را به خانه شما می‌آورد.

تفاوت گبه با گلیم در چیست

•  تفاوت اصلی گلیم و گبه در ابعادشان است. گلیم بزرگ‌تر از گبه می‌باشد.
•  این دو در نوع بافت با یکدیگر تفاوت دارند.
•  گلیم از گبه نازک‌تر است و پرز ندارد.
•  طرح گلیم ذهنی و با استفاده از نقشه و طرح گبه به‌صورت ذهنی اما بدون نقشه است.
•  این دو با یکدیگر از لحاظ میزان رنگ به کار رفته، ظرافت، طرح / نقش، ابعاد و کیفیت هم تفاوت دارند.

جمع بندی

گلیم در ایران، تبت، ترکیه، ترکمنستان و نپال بافته می‌شود اما گربه اصالتاً ایرانی است. این فرش از لحاظ اصالت، زیبایی، دوام و راحتی بسیار خاص و منحصر به فرد است.